دوازدهمین جشنواره ملی موسیقی جوان که پس از اتمام بخش موسیقی دستگاهی، این روزها در حال برگزاری بخش موسیقی کلاسیک است در هفدهمین روز شهریورماه به هنرنمایی نوازندگان سازهای پیانو، فلوت، کلارینت، ابوا و هورن اختصاص داشت.

تالار رودکی در این روز از نوازندگان این سازها میزبانی کرد و آن‌ها در مقابل هیئت داورانی متشکل از فریماه قوام صدری، رافائل میناسکانیان، گاگیک بابایان، آرپینه ایسرائیلیان داوران بخش پیانو، آذین موحد، مجید سینکی، فیروزه نوایی داوران بخش فلوت و اکبر محمدی، جاوید مجلسی و منوچهر صهبایی داوران بخش سازهای کلارینت، هورن و ابوا به رقابت پرداختند.

هر اجرای صحنه‌ای تجربه‌ای خاص است

فریماه قوام صدری داور بخش پیانو در ارزیابی شرکت‌کنندگان توضیح داد: به نظرم نوازندگان گروه الف درخشان بودند. گرچه گروه ب نیز به‌خوبی گروه الف نبودند، اما می‌توان گفت آن‌ها هم سطح قابل قبولی داشتند. درمورد گروه سنی ج نیز امیدوارم با توجه به پیچیدگی‌های رپرتوآر بهتر شوند. از این که می‌بینم جوانان ما با این میزان انگیزه در جشنواره شرکت می‌کنند بسیار خوشحال می‌شوم. نسبت به سال گذشته جهش قابل ملاحظه‌ای داشته‌ایم.

این هنرمند در خصوص روند برگزاری جشنواره جوان گفت: فکر می‌کنم برگزارکنندگان نقش بسیار تأثیرگذاری روی روند پیشرفت نوازندگان دارند، برای این که نوازندگان یک سال برنامه‌ریزی و تلاش می‌کنند که روی صحنه بیایند، به این خاطر که صحنه محل اصلی آموزش است و حاصل یک سال تلاش نوازنده شکوفا می‌شود. اطمینان دارم فارغ از مسئله اول شدن، تمام شرکت‌کنندگان در جشنواره تجربه بسیار بی‌نظیری را کسب کرده‌اند. نوازنده باید روی صحنه اجرا کند تا آموزش‌هایش عمق و وسعت کافی پیدا کند. هر اجرای صحنه‌ای تجربه‌ای خاص است. در این راه نکته‌ای که بسیار مشهود است کمک و حمایت والدین است که بسیار ارزنده است، چرا که این فرهنگ از خانواده نشات می‌گیرد.

امیدوارم به‌تدریج تجربیات شرکت‌کنندگان افزون شود

اکبر محمدی درباره ارزیابی شرکت‌کنندگان در این بخش از جشنواره توضیح داد: نسبتاً خوب بودند، اما تعداد شرکت‌کنندگان نسبت به سال گذشته کم شده بود و همین امر باعث شد تا ما برخورد سخت‌گیرانه‌تری را اتخاذ کنیم.

او ادامه داد: خوشبختانه رنج سنی نسبت به دوره‌های گذشته کاهش داشت و این مسئله مایه امیدواری بود، اما در مقابل با توجه به سن کم شرکت‌کنندگان، آن‌ها تجربه کافی برای حضور در چنین رقابت‌های تنگاتنگی ندارند و امیدوارم که به‌تدریج تجربیاتشان افزون شود.

محمدی همچنین در خصوص مدیریت جشنواره دوازدهم گفت: من به‌شخصه بسیار راضی بودم و از رفتار محترمانه و بافرهنگ تیم برگزارکننده بسیار خرسند شدم. با این رویه قطعاً سال‌به‌سال شاهد پیشرفت جشنواره خواهیم بود.

توقع داریم اجراهای بهتری را شاهد باشیم

جاوید مجلسی نیز در خصوص اجراهای امروز عنوان کرد: ما توقع داریم اجراهای بهتری را شاهد باشیم، چرا که موسیقی کلاسیک یک مقدار دقیق‌تر است، ضمن این که موسیقی کلاسیک بین‌المللی است و باید در اینجا جایگاه ویژه‌تری داشته باشد که متأسفانه این‌طور نیست. ضمن این که تعداد نوازندگان سازهای کلاسیک کم است. فکر می‌کنم باید ریشه‌یابی کنیم و متوجه شویم که چرا دانش آموزان هنرستانی در جشنواره حاضر نمی‌شود.

او ادامه داد: به هر حال من امیدوارم که مدیران جشنواره راهکارهایی را برای استقبال بیشتر نوازندگان تدارک ببینند، به این خاطر که من فکر می‌کنم صرف حضور در چنین فضایی و تجربه اجرای صحنه‌ای بسیار مهم‌تر از سایر موارد است.

این هنرمند در مورد میزان تأثیرگذاری مدیریت جشنواره خاطرنشان کرد: برگزارکنندگان جشنواره به نحو احسن کارشان را انجام دادند و برنامه‌های اجرایی به‌طور دقیق اجرا شدند. شرکت‌کنندگان اگر کمی زودتر بتوانند با پیانو و سن جشنواره و فضای سالن آشنا شوند، قطعاً با استرس کمتری استعداد نوازندگی‌شان را به نمایش می‌گذارند.

مشکلی خاصی در نحوه برگزاری جشنواره مشاهده نکردم

گاگیک بابایان در مورد نحوه داوری شرکت‌کنندگان در بخش پیانو عنوان کرد: شرکت‌کنندگان گروه سنی الف در مقایسه با سایر در رده‌ها عملکرد بهتری داشتند. در مرحله اول هم تعداد شرکت‌کنندگان در این رده بسیار زیاد بود و هم شرکت‌کنندگان خوب و با استعدادی داشتیم. در گروه سنی ب نیز نوازندگانی خوبی حاضر بودند، اما در گروه سنی ج با توجه به مشغله‌های فکری و شغلی که این رده از جوانان با آن مواجه هستند، کمتر راغب هستند در جشنواره شرکت کنند.

بابایان مدیریت صحیح جشنواره را مثبت دانست و عنوان کرد: در این چند سالی که جشنواره در حال برگزاری است، با توجه به تلاش‌های مدیران من مشکلی خاصی را در نحوه برگزاری جشنواره مشاهده نکردم.

بابایان در ادامه اشاره به مشکلات هنرمندان حاضر در جشنواره پرداخت و افزود: پیانیست‌ها فرصت بسیار کمی برای آشنایی با پیانو تالار رودکی دارند و با توجه به فشردگی جشنواره دقیقاً در روز آخر این شرایط برایشان مهیا می‌شود که به نظر من اصلاً کافی نیست. اگر کمی زودتر بتوانند با پیانو و سن جشنواره و فضای سالن آشنا شوند قطعاً با استرس کمتری استعداد نوازندگی‌شان را به نمایش می‌گذارند. امیدوارم دبیر محترم جشنواره در سال آینده به این نکته نیز توجه کنند.

جشنواره به فرهنگ‌سازی و رشد موسیقی جهانی در ایران کمک می‌کنند

منوچهر صهبایی دیگر داور جشنواره در بخش ساز ابوا با اشاره به دشواری‌های یادگیری موسیقی کلاسیک گفت: به هر حال کسانی که در موسیقی کلاسیک فعالیت می‌کنند با توجه به امکانات باید تمریناتشان را جدی بگیرند و اگر دوست دارند به موفقیت برسند باید بیشتر کار کنند و به این ترتیب در هر دوره از جشنواره بتوانیم شاهد پیشرفت هنرجویان باشیم. نوازندگی موسیقی کلاسیک کار بسیار دشواری است. کسی که پا به این راه می‌گذارد باید دشواری‌های آن را تحمل کند.

صهبایی نقش جشنواره را مهم دانست و افزود: به هر حال جشنواره به فرهنگ‌سازی و رشد موسیقی جهانی در ایران کمک می‌کند تا ما هم بتوانیم در این هنر جهانی سهم داشته باشیم قطعاً سطح موسیقی جهانی قابل مقایسه با ایران نیست و باید بیشتر تلاش کنیم.

او در خاتمه عنوان کرد: به نظرم با مدیریت صحیح جشنواره کارها به‌صورت منظم انجام می‌شوند. در کل فکر می‌کنم جشنواره با تشویق جوانان تأثیرات بسیار خوبی دارد.

جشنواره به داوران کمک می‌کند به یک ارزیابی در سطح ملی برسند

مجید سینکی دیگر داور بخش فلوت نیز گفت: در هر دوره نوازندگان ویژگی‌های منحصربه‌فرد خودشان را دارند ما نوازندگان خوبی در جشنواره داشتیم ولی احساس می‌کنم کمی بی‌دقت کار می‌کردند. نظرم بزرگ‌ترین حسن جشنواره این است که نوازندگان در یک محیط سالم با هم رقابت می‌کنند. حضور هنرمندان از شهرهای مختلف ایران به داوران هم کمک می‌کند تا به یک ارزیابی در سطح ملی برسند، اما در کل شرکت‌کنندگان در نتیجه‌گیری نهایی ضعیف هستند.

سینکی در پایان ضمن مثبت دانستن نقش دبیر جشنواره توضیح داد: من فکر سیستم اداری جشنواره با اطلاع‌رسانی‌های به‌موقع و نظم برگزاری کارشان را درست انجام دادند.

نوازندگان ما چشمگیر نیستند

آذین موحد نیز در خصوص ارزیابی کمی و کیفی شرکت‌کنندگان در بخش فلوت گفت: امسال افت شدیدی در کیفیت نوازندگی شرکت‌کنندگان وجود داشت. در سال‌های گذشته یکی از دغدغه‌های اساتید فلوت این بود که شرکت‌کنندگان بسیار خوب اجرا می‌کنند، ولی در کل فرایند اجرا که نیازمند سطح بالاتری از اجرای درست نت‌ها و ریتم است و آن سبک بالاتر که در حقیقت معنای موسیقی بیان کنند و آن هیجانی که در اجرای زنده و حس و حالی که در نوازنده باید وجود داشته باشد در نوازندگان مشاهده نکردم.

او ادامه داد: این موضوع همیشه برای ما دغدغه بوده که چرا نوازندگان ما چشمگیر نیستند و به‌طور معمول اجراها در سطح استاندارد و یکسانی هستند و نفرات برتر با اندک برتری که داشتند انتخاب شده‌اند. دقیقاً همین مسئله باعث نگرانی اساتید شده بود.

موحد در مورد انتخاب نوع رپرتوآر گفت: ما در این دوره ما به‌عنوان داوران جشنواره سعی کردیم این معضل را و این که چرا نوازندگان ما در عین این که بسیار درست می‌نوازند از هیچ‌یک از قابلیت‌های یک نوازنده حرفه‌ای برخوردار نیستند، آسیب‌شناسی کنیم. بر همین اساس قرار شد تمهیداتی در انتخاب رپرتوآر مراحل اول و دوم در گروه‌های سنی مختلف در نظر بگیریم که طبیعتاً رپرتوآر با این دید انتخاب شدند. در مرحله اول تلاش کردیم رپرتوآری معرفی شود که از نظر سهولت یادگیری و اجرای قطعه در توان طیف سنی نوازندگان باشد. معیاری که باید در نظر گرفته می‌شد این بود که آیا صرفاً شرکت‌کنندگان نت می‌نوازند و یا آن بعد تفسیر را به آن اضافه می‌کنند یا خیر.

او ادامه داد: در مرحله دوم کفه ترازو به سمت تفسیر و درک و بیان موسیقی و همین‌طور کنترل در اجرا قطعات تغییر جهت داد. اساساً ما در گروه سنی الف همیشه با این معضل مواجه هستیم که تعداد شرکت‌کنندگان زیاد است و به‌مراتب تعداد شرکت‌کنندگان کمتر می‌شود. این نگرانی در مراحل بعدی نیز مشهود بود. شرکت‌کنندگان نت‌ها را درست می‌نواختند، اما بیان موسیقیایی نداشتند و در کنترل پیچیدگی‌های اجرا ناتوان بودند. در اجرای قسمت‌هایی که نیازمند تبحر و مهارت بود و همچنین قسمت‌های که نیازمند سرعت عمل و انتقال‌های بهتر و همچنین مدیریت ریسک‌ به‌شدت دچار مشکل بودند و تعداد زیادی از شرکت‌کنندگان در اجرای تمامی قطعات با این نقصان مواجه بودند

این مدرس تأکید کرد: مسئله کوک برای نوازندگان سازهای بادی که با مدیریت هوای دم و بازدم اجرا می‌شود اهمیت ویژه‌ای دارد، اما متأسفانه اکثر نوازندگان در این زمینه مشکل داشتند. اجراها در مدیریت کیفیت صدا در اکتاو بالا و پایین باید دارای نظم صوتی باشند و در گروه‌های الف و ب شرکت‌کنندگان در بحث رابطه زیبایی شناسانه صدا با مشکل مواجه بودند.

او اضافه کرد: یادگیری یک مهارت مثل موسیقی به رشد و افزایش مهارت‌های شخصی می‌انجامد و کمک می‌کند نگاه زیبایی شناسانه بهتری روی صوت و محیط پیرامون داشته باشیم، اما این موارد باعث نمی‌شود که در جشنواره شرکت کنیم. خانواده‌ها نیز باید این نکته را مد نظر داشته باشند که ما فرزندانمان را در کلاس‌های موسیقی ثبت نام نمی‌کنیم که بعدها حتماً بتوانند صاحب رتبه و مقام شوند، بلکه آن‌ها را راهنمایی می‌کنیم تا زبان و فرهنگ جدیدتری را بیاموزند.

آذین موحد با اشاره به معیارهای جشنواره و سیاست‌های برگزارکنندگان آن عنوان کرد: طبیعی است که در برگزاری چنین جشنواره‌هایی وزارت ارشاد و انجمن موسیقی با توجه به نگاه اجتماعی که به مقوله هنر دارند سیاست‌گذاری می‌کنند. یقیناً این‌گونه فعالیت‌ها از منظر سیاست‌گذاری‌های ارشاد بیشتر برای ایجاد فرصت برای ورود جوان‌ها به فعالیت‌های سالم است و همین‌طور برای درگیر شدن جوانان با فعالیت‌های غیردرسی که بتواند به فرآیند رشدشان کمک کند، اما واقعیتی که در رشته موسیقی وجود دارد این است که نوازندگی و شرکت در مسابقات موسیقایی نمی‌تواند آن بخش از کار را در نظر بگیرد، بنابراین وقتی مسابقه‌ای برگزار می‌شود مسابقات بیشتر به دنبال استانداردها و تبیین معیارهای حرفه‌ای نوازندگی هستند. طبیعی است که جشنواره با حضور دبیر جشنواره آقای دکتر اسعدی و تلاش‌های مستمر او و با ورود اساتید برجسته معیارهای رپرتوآر و سنجش جوانان، تخصصی‌تر شده است، ولی این هشدار به اجتماع و خانواده‌ها نرسیده است. فکر می‌کنم نشست خبری این جشنواره فارغ از تمام مسائل سیاسی مرتبط با موسیقی باید به تبیین معیارهای جشنواره و نوع نگرش داوران بپردازد و دلیلی ندارد وقت نشست صرف موضوعات خارج از جشنواره شود. به‌شخصه از این بابت گله‌مند هستم چرا که نشست باید با یک دید درست و منطبق با اهداف جشنواره برگزار شود.

خیلی از شرکت‌کنندگان عملکرد خوبی نداشتند

رافائل میناسکانیان دیگر داور جشنواره در خصوص اجراهای بخش پیانو توضیح داد: با توجه به رپرتوآر امسال جشنواره خیلی از شرکت‌کنندگان عملکرد خوبی نداشتند. نقاط ضعف آن‌ها یکسان نبود ولی عمدتاً در حس اجرا، پدال گیری در صدادهی و جمله‌بندی بعضاً مشکل داشتند. جشنواره همیشه خوب بوده و حتی در انگیزه بخشی و امید به شرکت‌کنندگان رده سنی الف نیز موفق بوده است.

آیین اختتامیه بخش موسیقی دستگاهی و کلاسیک دوازدهمین جشنواره ملی موسیقی جوان، با حضور سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، یکشنبه 18 شهریورماه با معرفی برگزیدگان این بخش در تالار وحدت برگزار خواهد شد.